Nijer’de Darbe: Neden bazıları Rusya’nın gelmesini ve Fransa’nın gitmesini istiyor?

Devrik lider Mohammad Bazoum’un memleketinde, bir iş adamı, Nijer’deki darbenin ardından artan Batı düşmanlığının bir işareti olarak Rus bayrağının renklerindeki kıyafetini gururla sergiliyor.

Darbeden bu yana Batı ile Nijer ordusu arasında bir söz düellosu yaşanıyor.

Bazoum, militan İslamcılara karşı savaşta Batı’nın yakın müttefiklerinden biriydi. Aynı zamanda güçlü bir ekonomik ortaktı.

Nijer’de bir Fransız askeri üssü var ve ülke dünyanın en büyük yedinci uranyum üreticisi. Uranyum nükleer enerji için hayati önem taşıyor ve bunun dörtte biri Avrupa’ya, özellikle de eski sömürge Fransa’ya gidiyor.

General Abdourahamane Tchiani’nin 26 Temmuz’da devlet başkanını darbeyle devirmesinin ardından bir anda sokaklarda Rus bayrağının renkleri belirmeye başladı.

Başkent Niamey’de Pazar günü düzenlenen protestoya binlerce kişi katıldı. Bazıları Rus bayrakları sallarken, Fransız Büyükelçiliği saldırıya uğradı.

Şimdi bu “hareket” ülke geneline yayılmış görünüyor.

Ülkenin orta kesiminde 800 kilometre uzaklıktaki Zinder’de bulunan iş adamı, güvenlik nedeniyle isminin açıklanmasını istemedi ve bizden yüzünü bulandırmamızı istedi.

“Ben Rusya yanlısıyım ve Fransa’yı sevmiyorum” diyor. “Çocukluğumdan beri Fransa’ya karşıyım.”

“Ülkemin uranyum, petrol ve altın gibi tüm zenginliklerinden faydalandılar. Nüfusun en yoksul kesimi, Fransa yüzünden günde üç öğün yemek yiyemiyor.”

İşadamı, Pazartesi günü Zinder’de düzenlenen darbe yanlısı gösteriye binlerce kişinin katıldığını söylüyor.

Bir terziden Rus bayrağının beyaz, mavi ve kırmızı renklerinde bir takım elbise dikmesini istediğini anlatıyor ve Rus yanlısı grupların para ödediği tezini reddediyor.

Nijer’de 24,4 milyon insan yaşıyor ve her beş kişiden ikisi, günde 2,15 dolardan az bir gelirle aşırı yoksulluk içinde yaşıyor.

Devlet Lideri Bazoum, Nijer’in 1960’taki bağımsızlığından bu yana demokratik ve barışçıl yönetime ilk geçiş olarak 2021’de göreve başladı.

Ancak hükümeti, Sahra Çölü’nün bazı kısımlarında ve hızla güneydeki yarı kurak Sahel bölgesinde faaliyet gösteren IŞİD ve Al-Dustur bağlantılı militanların hedefi haline geldi.

Kuzeyde, militanların baskısı altında, eski Paris’in bir kez daha önemli çıkarlara sahip olduğu eski Fransız kolonileri Mali ve Burkina Faso’da, cihatçılarla mücadeleye yardım ettiği söylenen ordular son yıllarda iktidarı ele geçirdi.

Nijer gibi bu iki ülkede değerli Fransız birlikleri vardı, ancak militanların akışı devam ettikçe, bölgedeki Fransız başarısızlıkları arttı ve her üç ülkedeki insanlar Fransa’yı militanları durdurmak için gerektiği gibi yardım etmemekle suçladı.

Mali’de cunta iktidara gelir gelmez Fransız askerlerini ve ardından BM barış güçlerini ülkeyi terk etmeye zorladı ve Rus paralı asker bölüğü Wagner’i kabul etti.

Mali’de militanların devam eden saldırılarına rağmen Burkina Faso’daki cunta da Rusya’ya yaklaştı ve yüzlerce Fransız askerini ülke dışına sürdü.

Nijer’deki Fransız karşıtı protestolar, Bazoum yönetimi tarafından sık sık yasaklandı.

2022 yılının ortalarında Bazoum yönetiminin Mali’yi terk etmesinin istenmesinin ardından bazı sivil toplum kuruluşlarının Fransa’nın Barkhane güçlerinin ülkeye konuşlandırılmasına onay vermesinin ardından Fransa tam tersi bir hamle yaptı.

Bunların arasında en değerlilerinden biri de aktivistler, sivil toplum hareketleri ve sendikalar tarafından Ağustos 2022’de kurulan M62 hareketi. Giderek artan zorluklara, kötü yönetime ve Fransız askerlerinin varlığına karşı davetlere önderlik ettiler.

Grubun planlanan hareketleri Nijer yetkilileri tarafından ya yasaklandı ya da şiddetle bastırıldı. Kümenin başkanı Abdoulaye Seydou, “kamu düzenini bozmak” suçundan Nisan 2023’te dokuz ay hapis cezasına çarptırıldı.

M62 hareketi, Bazoum’un devrilmesiyle yeniden hayat bulmuş gibi görünüyor.

Devlet televizyonu, darbe sonrası cunta yanlısı gösterileri destekleyen ve ambargo koyan Batı Afrikalı liderlere yönelik grup üyelerinin açıklamalarına yer verdi.

Grubun Ulusal İç Güvenlik Kurulu (CNSP) olarak bilinen cuntaya mı yoksa Rusya’ya mı bağlı olduğu belli değil.

Ancak Pazar günkü hareketleri örgütleyen şemsiye örgüt, Demokratik Çaba İçin Uyum Komitesi (CCLD), Bukata ve Nijer Gençlik Hareketi gibi daha küçük sivil toplum örgütleri de oradaydı.

Zinder’de iş adamı, Moskova’nın ülkesine yardım edeceği konusunda iyimser.

“Rusya’nın güvenlik ve gıda tedariki konusunda yardım etmesini istiyorum. Rusya teknoloji sağlayabilir ve tarımımızı geliştirebilir.”

Ancak Zinder’de yaşayan bir çiftçi olan Moutaka bu görüşü reddediyor ve darbenin herkes için kötü bir haber olduğunu söylüyor.

Rusların ülkeye gelişini desteklemiyorum çünkü hepsi Avrupalı ​​ve kimse bize yardım etmeyecek. Ülkemi seviyorum ve umarım barış içinde yaşayabiliriz.”